Een storm van werelden
De eerste gesprekken tussen Lies Pauwels en hetpaleis over haar nieuwe voorstelling dateren al van de tournee van Het Hamiltoncomplex in 2015 en 2016. Lies speelde al langer met het idee om een voorstelling te maken waarin jongeren met een psychische kwetsbaarheid een centrale rol zouden spelen. Ook drie fashionmodellen en een priester maakten vanaf het prille begin deel uit van de cast.
Het lijkt een provocatie. Jongeren in al hun kwetsbaarheid confronteren met de wereld van glamour en schoonheidsidealen. En daarbovenop een priester opvoeren, als vertegenwoordiger van een instituut dat vaak enkel nog symbool lijkt te staan voor conservatisme en machtsmisbruik. Kan dat? Wel als de regisseur Lies Pauwels heet. Als er één theatermaker is die deze cast aandurft, dan is zij het. Compromisloos maar met een grote dosis empathie en emotionele intelligentie toont ze de dingen zoals ze zijn, zonder te verbloemen, zonder ze zachter, mooier of minder pijnlijk te maken.
Truth or dare, Britney and Goofy, Nacht und Nebel, Jesus Christ or Superstar: een eenvoudige titel is het niet. Maar net in die veelheid aan mogelijkheden schuilt de betekenis van wat de voorstelling wil aankaarten. Geen rechtlijnig verhaal, maar een reeks opties en situaties, die voortdurend naar elkaar verwijzen. De wereld is gelaagd; er zijn verschillende manieren waarop mensen zich tot die wereld verhouden, en geen enkele manier is ‘juist’ of ‘goed’, ‘fout’ of ‘slecht’. In onze onvolmaaktheid vinden we elkaar, eerder dan in het vruchteloze streven naar perfectie.
De voorstelling confronteert ons, via de eigenzinnige cast, met drie bijzondere werelden die elk op hun manier veel kunnen vertellen over wie we zijn en hoe onze maatschappij functioneert.
De wereld van de psychiatrie stelt ons de vraag wat we normaal vinden en wat niet en hoe we met die vermeende ‘abnormaliteit’ omgaan. Moeten psychisch kwetsbaren ‘genezen’ worden? Wat gebeurt er als we hen benaderen vanuit hun talenten, kwaliteiten en interesses? Hoe communiceert iemand die niet spreekt? Waar vindt iemand die depressief is de kracht om toch door te gaan, elke dag opnieuw? Hoe overwint iemand trauma’s die voortdurend en genadeloos op de loer liggen? Zijn de zogenaamd kwetsbaren in deze voorstelling niet net heel krachtig, in hun volharding, in hun wil om, ondanks alles, toch door te gaan?
De wereld van de mode ziet er in eerste instantie mooi en ook wat oppervlakkig uit, maar wat schuilt er achter die betoverende façade van glitter en glamour? Is de modewereld niet ook een glazen bol voor wat komen gaat? In de eindeloze drang naar vernieuwing is de modewereld misschien wel de perfecte spiegel om onze dolgedraaide wereld beter te begrijpen.
En wat met de Kerk? Lange tijd was zij een moreel kompas voor de westerse samenleving. De afgelopen decennia werd die samenleving echter steeds ongeloviger en zocht ze haar waarheid elders. Tegelijk wist de Kerk zich als instituut niet te moderniseren: standpunten rond het celibaat, het homohuwelijk of de positie van de vrouw in de kerk werden niet of slechts mondjesmaat bijgesteld.
Het seksuele misbruik in de Kerk en het uitblijven van een afdoende reactie daarop, wrong haar reputatie de nek om. Maar hoe werkt een samenleving zonder moreel kompas?
De elf personages in de voorstelling staan allen symbool voor de krachten die door de wereld razen als orkanen van emotionaliteit, orkanen die ons voortdrijven of wegblazen en waartegen we nooit écht bestand zijn. Ze zijn er en we moeten ermee omgaan, en tegelijk zijn ze altijd en per definitie sterker dan ons. We staan er niet boven, ook al doen we zo graag alsof dat wel het geval is. Het is het lot van de mens om de meest fundamentele vragen van het leven te blijven stellen, ook al weet hij donders goed dat ze onbeantwoordbaar zijn. Hoe doorleefder en doortastender de mens naar het antwoord op zoek gaat, hoe dichter hij misschien bij de waanzin in de buurt komt. Maar loslaten is geen optie: je kan proberen vluchten voor het lot, je kan jezelf verdoven of de vragen ontvluchten, maar vroeg of laat komen ze toch weer bovendrijven, vaak nog opdringeriger dan voordien.
Het is deze diepmenselijke realiteit die Lies Pauwels in Truth or Dare, Britney or Goofy, Nacht und Nebel, Jesus Christ or Superstar wil onderzoeken. De fundamentele vragen van het bestaan, de menselijke drang om op zoek te gaan naar zingeving, en tegelijk het fundamentele onvermogen om dat te doen, in een wereld die altijd maar verder raast, een wereld die bovendien voortdurend bedreigd wordt door milieurampen, kerndreigingen en andere apocalyptische scenario’s die het individueel menselijke drama ruimschoots overstijgen.
Lies Pauwels putte het materiaal voor Truth or Dare, Britney or Goofy, Nacht und Nebel, Jesus Christ or Superstar deels uit persoonlijke verhalen van de spelers. Via improvisatie creëerde ze samen met hen elf personages die de fundamentele vragen van het leven blijven stellen, ook al zijn ze onbeantwoordbaar.
