Misdenk

Nieuwspraak / Newspeak

Hoe controleer je iemands gedrag?
Door iemands denken te controleren.

En hoe controleer je iemands denken?
Door iemands taal te controleren.

In 1984 heerst een streng taalregime. Zo probeert de Partij greep op de burgers te houden. De taal die de Partij aan de burgers oplegt, heet Nieuwspraak. Deze gaat helemaal in tegen de principes van een vrije en democratische samenleving.

Misdenk / Crimethink

= alle woorden, ideeën, meningen die te maken hebben met vrijheid en gelijkheid / onjuiste meningen volgens de Partij

“als het woord voor oorlog verdwijnt
zal niemand meer weten dat we die aan het voeren zijn
en is het geen oorlog meer
maar gewoon de wereld zoals die is
het nieuwe normaal”

– Winston

Nieuwspraak is een extreem vereenvoudigde taal. Woorden die een betekenis hebben die niet overeenstemt met de ideologie van de Partij worden geschrapt of krijgen een andere betekenis. Tegelijkertijd worden ook nieuwe woorden ingevoerd. Zo wordt een bedrieglijk taalgebruik gecreëerd. Het denken en ook het handelen van de burgers wordt gemanipuleerd.

Woorden die worden geschrapt zijn bijvoorbeeld: eer, rechtvaardigheid, zedelijkheid, internationalisme, democratie, wetenschap, godsdienst…

Een woord dat een nieuwe, bedrieglijke betekenis krijgt is: liefde. In 1984 is liefde niet langer de emotionele band tussen twee mensen.

Hieronder vind je nog een aantal Nieuwspraak-woorden uit het boek.
Enig idee wat ze betekenen?

Orwelliaans

De wereld van Orwell inspireert tot op vandaag ons taalgebruik in / over dictaturen en politiek. Zo noemen we het feit dat Rusland de oorlog met Oekraïne bijvoorbeeld bestempelt als ‘reddingsoperatie’ Orwelliaans taalgebruik. Hieronder zie je hoe er in de actualiteit nog steeds wordt verwezen naar 1984.

Verboden literatuur

“Mijn werk op het Ministerie van Waarheid is simpel en meestal niet ondraaglijk.
Eigenlijk kan je het nauwelijks vervalsen noemen.
Mijn taak is simpelweg het ene stuk onwaarheid te verruilen voor het andere.”
– Winston

1984 toont de relatie tussen macht en taal. Wat betekent dat voor literatuur?

Een boek, een gedicht of een theatertekst is een van de meest geschikte manieren om de door machthebbers opgedrongen ideeën in vraag te stellen. Literatuur is een wapen. Je kan er de ideeën van machthebbers mee bestrijden.
Als tegenwapen bedachten de machthebbers de censuur.

Censuur = het verbod om bepaalde dingen te zeggen, te tonen of te schrijven.

Zo was het boek 1984 verboden in de Sovjetunie. Weet je waarom?

Een ander bekend voorbeeld van een verboden boek is De Duivelsverzen van Salman Rushdie, die met de dood werd bedreigd. Wat is daar het verhaal? De meest extreme manier om boeken te verbieden is door ze te vernietigen. Zo werden in Nazi-Duitsland boeken van Joodse auteurs op de brandstapel gegooid. De schrijvers werden uitgeroeid.

De soms moeilijke verhouding tussen machthebbers en literatuur is vaak subtieler.

In België werden niet zo heel lang geleden boeken gecensureerd in het onderwijs. De katholieke kerk, die lange tijd een machtig apparaat was in ons land, wilde niet dat opgroeiende kinderen bepaalde dingen te lezen kregen. In onze scholen bestond vroeger een lijst van verboden boeken. Als je met zo’n boek werd betrapt, kreeg je straf.

Een ander voorbeeld van de moeilijke relatie tussen de literatuur en de macht is het recente incident rond de Antwerpse stadsdichters. Zij schrijven op uitnodiging van het stadsbestuur gedichten over onze samenleving.
Toen stadsdichter Ruth Lasters het gedicht Losgeld uitbracht, werd het geweigerd door het stadsbestuur.

Lees dit gedicht. Waarom zou het geweigerd zijn?

Opdracht: propagandakunst

Je bent een medewerker op het ministerie van Waarheid. Je opdracht is om artikelen en nieuwsbrieven te herschrijven die men om de een of andere reden meent te moeten veranderen. Of zoals de officiële term luidt: rectificeren.

* Schrap alle verboden woorden of uitspraken uit het gedicht Losgeld.
* Rectificeer het gedicht zodat het aanvaardbaar is voor publicatie door De Partij.
* Lees het voor aan je klas of familie, maak er een officieel moment van.
* Vergelijk beide versies. Wat verandert er van betekenis? Is dit manipulatie?