By any means necessary
We declare our right on this earth to be a man, to be a human being, to be respected as a human being, to be given the rights of a human being in this society, on this earth, in this day, which we intend to bring into existence by any means necessary.
— Malcolm X, 1965
Dit is de beroemde uitspraak van Malcolm X die in de voorstelling Dihya twijfelend wordt uitgesproken door de moeder van Dihya.
.
Malcolm X vormde een van de spilfiguren van de Afro-Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Anders dan Martin Luther King heeft Malcolm X door zijn meedogenloze vastberadenheid de reputatie om gewelddadig te zijn. Geconfronteerd met een fundamenteel onrechtvaardig systeem dat zwarte Amerikanen degradeerde tot tweederangsburgers, maakte hij duidelijk dat het status quo niet aanvaardbaar was. Volgens hem was dit geen drang tot geweld, maar een nuchtere kijk op de problematiek. Kleine hervormingen in de marge die het racisme zelf ongemoeid lieten zouden niet volstaan.
.
.
Spike Lee maakte in 1992 een film over het leven van Malcolm X. In laatste scène van de filmstaat Nelson Mandela voor een klas in Zuid-Afrika na 27 jaar politieke opsluiting. Hij had echter aan Spike Lee verklaard dat hij de bekende uitspraak van Malcolm X “by any means necessary” niet kon uitspreken voor de camera uit schrik dat het apartheidsregime deze uitspraak tegen hem zou gebruiken. Spike Lee gehoorzaamde en gebruike de originele footage van Malcolm X voor de eindbeelden van zijn film.
