De spelende mens
Mensen spelen. Net zoals ze eten, slapen en liefhebben. Alsof ze geboren worden om te spelen. Het helpt ons om te gaan met minder leuke dingen die ons kunnen overkomen. Mensen die spelen verzinnen regels die op het moment zelf ontstaan en altijd kunnen worden bijgestuurd, ze fantaseren een wereld buiten de ‘gewone’ wereld, delen geheimen en bouwen arena’s, huizen van lakens of tovercirkels. Spel als de plaats van plezier en harmonie, maar ook van conflict en macht. Spelen is leuk, maar in het spel komen ook de donkere kantjes van de mens boven. We willen winnen, zijn jaloers en soms ontaardt spelen in vechten. Via spel – en alle emoties en gevoelens die het oproept – verhouden we ons tot het leven.
“Spelen omvat macht, groei, geweld, empathie, uitsluiting, mededogen… begrippen die onderling tegenstrijdig zijn. En verlies van controle, frustratie, stilvallen, verloren lopen, oplossingen zoeken, falen, opnieuw proberen, vallen en opstaan. Dat spel ook hard kan zijn, gaan we niet uit de weg. We trachten ook de dunne grens tussen vechten en spelen te laten zien. En hoe je, al opgroeiend, die grens leert bewaken en meer controle verwerft over jezelf.”
– Joke Laureyns
Mensen houden van transformeren, iemand anders kunnen spelen, al is het maar even. In de voorstelling vermommen of verkleden de spelers zich soms tijdens het spelen. Via een klein gadget of voorwerp zoals een zonnebril, een stukje tape of een kleine fietsband worden de spelers personages. Een kleine verandering of actie, zoals een muts over het hoofd trekken of een sok rond het hoofd draaien, roepen een andere wereld op waarin iedereen zich kan uitleven en de ander kan testen binnen haar of zijn rol.
Zelf aan de slag!
Verzamel zoveel gadgets als er kinderen zijn (een muts, een bril, een zakdoek, een paraplu, …).
Kies elk 1 gadget: trek het aan, zet het op of hou het vast.
Wandel rond en ontdek wat het effect van dit gadget is op jou: transformeer in een ander personage.
Wissel nu van voorwerp.
Zorgt een ander voorwerp ervoor dat je in een ander personage verandert?
Spelende dieren
Ook dieren spelen en hebben onderling regels en ‘spelsignalen’ met elkaar. Zij leren zich, net zoals mensen, te verhouden ten opzichte van elkaar via spel. In het spelen zijn mensen niet zo anders dan dieren. De spelende mens is een spelend dier. Ook voor de ijsbeer of de hond, de tijger of de paradijsvogel, is spelen noodzakelijk.
“Er is het verhaal van een ijsbeer die op een husky pup afstapt. De ijsbeer heeft honger; de jonge hond, zich van geen kwaad bewust, is een gedroomde prooi. Hij toont de ijsbeer zijn keel: een signaal dat hij wil spelen. En de ijsbeer speelt mee. Ze beginnen aan een fascinerend speel-ballet. De ijsbeer vergeet zijn honger. Als je goed naar hen kijkt dan zie je dat ze in een bepaalde staat van zijn verkeren. Dat is de staat van het spel.”
– Stuart Brown, TED-talk a fly by of play, 2008
Hier kan je de ijsbeer en de husky samen zien spelen. Wanneer ze opgaan in hun spel, wordt spelen dansen, alsof ze samen een duet dansen:
Of deze gorilla die stiekem uit zijn dak gaat in een plonsbadje en zo de pannen van het dak danst:
De dansers en de muzikanten hebben zich tijdens het maken van de voorstelling ook door dieren laten inspireren. Een beetje zoals de mensen in dit filmpje die spelen zoals honden in het park:
Zelf aan de slag!
Welke dieren denk je gezien te hebben in de voorstelling?
Hoe herkende je die dieren?
De speelplaats wordt een hondenwei:
Speel net zoals de mensen boven in het filmpje hond in de hondenwei: besnuffel elkaar, baken je terrein af, verzamel stokken, loop achter elkaars staart aan, …
Normaal speelt het baasje met de hond, maar wat als de hond met het baasje speelt?
A is het baasje. B is hond. Wissel af en toe van rol.
Maak je eigen ‘dierenchoreografie’:
Laat je hiervoor inspireren door spelende dieren.
Volg, bijvoorbeeld, je huisdier een hele dag.
Of zet je in het gras in het park, op een bankje op een plein of in een boom in een bos en observeer de dieren die passeren.
Kijk naar de lucht en ontdek hoe vogels al vliegend tekeningen in de lucht maken.
Hoe bewegen ze?
Snel of traag? Hoekig of heel sierlijk? Wat doen ze met hun poten, hun buik, hun klauwen, hun vleugels, hun snavels, hun snuit, hun oren of hun staart?
Maken ze geluid?
De spelende mens bij andere kunstenaars
In as long as we are playing Ook andere kunstenaars nemen spel als vertrekpunt voor hun werk. Kunstenares Elke Andreas Boon maakt foto’s en video installaties van volwassenen en kinderen die spelen. Ze spelen met gordijnen. Ze spelen met een kam en elkaars haar. Ze spelen een rol. Ze doen alsof ze vechten, maar spelen. Of doen alsof ze spelen, maar vechten. Fotografe Sally Mann fotografeerde haar kinderen tijdens het spelen. Haar dochters lopen verkleedt door de tuin, wiegen een baby of doen alsof ze een sigaret opsteken. Een klein voorwerp zoals een sigaret maakt van hen meteen een personage.
The Combing (Elke Andreas Boon)
Tornado (Elke Andreas Boon)
Boxing Boys (Elke Andreas Boon)
Zelf aan de slag!
Neem de houding van de foto die je het meeste aanspreekt aan:
Doe de foto zo goed mogelijk na. Niet enkel de houding, maar ook het gezicht.
Als je de foto zo goed mogelijk hebt gekopiëerd, komt de foto tot leven: maak eerst geluid bij het beeld en begin vervolgens te bewegen. Je transformeert in het personage op de foto.
Kies je favoriete filmpje en ga ermee aan de slag:
Vlieg elkaar in de haren en maak een woeste ‘harendans’. Zwier met je haar. Vlecht jouw haar in het haar van een vriend of vriendin. Kam elkaars haar en maak een slinger over de speelplaats.
Zoek een gordijn en dans samen met een gordijn een liefdesduet.
Zet een spannend schijngevecht op poten.
